Dit is een handleiding voor het maken van je eigen pizza en brood oven van leem.
Deze oven is gebouwd onder begeleiding van Laurens van Zwol tijdens de Mas con Menos workshop in Spanje, oktober 2015.

De ruimte waarin de oven wordt gebouwd is afgewerkt met leem

Het begint allemaal met de fundering waarop de oven rust.

De fundering van de oven wordt gemaakt van lege flessen en holle stenen. De stilstaande lucht in de flessen en de stenen zorgt er voor dat de fundering geïsoleerd wordt. Op deze manier lekt er minder warmte weg door de bodem de oven uit.

De flessen worden afgedekt met perlietkorrels. De korrels zijn gemengd met een beetje leem en zorgen voor extra isolatie en een vlakke fundering waar de bodem van de oven op gebouwd kan worden.

Vervolgens wordt er een afwerkplank tegen de stenen aangezet om alles luchtdicht te kunnen maken.

Met vuurvaste stenen wordt de basis van de oven uitgezet.

De cirkel van vuurstenen wordt afgesmeerd met leem en cirkel wordt opgevuld met zand.

Met behulp van een grote waterpas kun je vloer uitvlakken.

De volgende stap is het aanbrengen van een bedje met zand waarop de vloertegels van de oven kunnen worden gelegd.

Deze tegels vormen de bakvloer van de oven en op de achtergrond zie je de houten deur.
Als het zandbed is uitgevlakt kunnen de bodemstenen gelegd worden. Je kunt hiervoor vuurstenen gebruiken, maar ook andere stenen zijn geschikt. In deze oven worden bakstenen gebruikt. Zorg er in ieder geval voor dat je stenen glad zijn zodat je straks met het bakken eenvoudig je pizza’s erin en eruit kunt schuiven.

Leg de vloerstenen op het uitgevlakte zand ben en plaats de deur om te bepalen hoe breed de ingang van de oven wordt.

Smeer de hele vloer in met een beetje leem om alle kieren tussen de tegels op te vullen.

De volgende stap is het maken van leembollen. Maak hiervoor gebruik van licht bevochtigde leem. Je wil een kruimelige mix, die aan elkaar blijft plakken als je het goed kneed, maar niet zo plakkerig is dat het aan je handen blijft kleven.

Zorg ervoor dat de leem gezeefd is en vrij van steentjes.

Vervolgens neem je een ruime handvol leem en deze kneed je tot vuistgrote bollen.

Dit is het moment om vrienden, familie en buren uit te nodigen, want voor een oven van 1,20 meter heb je meer dan 500 bollen nodig.

Leg de bollen op een zeil zodat je deze kunt afdekken tegen regen en zon. Zorg er voor dat je de bollen zo dicht mogelijk bij de oven neer legt. Dit scheelt een hoop lopen.

Vlak voordat je de bollen gaat gebruiken haal je ze door een emmer water om ze zachter te maken. De bollen moet zo zacht zijn dat je ze eenvoudig plat kunt drukken tussen twee handen. Op deze manier kun je ze beter vorm geven en plakken ze beter aan elkaar.

Leg op de vloer een laag natte kranten en laat deze ruimschoots over de vloer uitsteken.
De volgende stap is het maken van een koepel. De koepel wordt gemaakt van vochtig zand en vervolgens afgedekt met natte kranten. Voor een oven met een binnenmaat van 1,20 heb je ongeveer vier kruiwagens zand nodig.

Gebruik hiervoor scherp en grof zand zoals metselzand. Scherp zand laat zich namelijk beter vormen.

De natte kranten zorgen ervoor dat de leembollen niet aan het zand gaan plakken.

Vanaf nu is het een kwestie om laag voor laag de vochtige leembollen op elkaar te drukken.

Zorg ervoor dat je de bollen stevig tegen elkaar aan drukt.

En vervolgens kun je de bollen met je handen dichtsmeren tot één dichte laag. Als je het gevoel hebt dat de bollen te droog zijn dan kun er wat water over heen sprenkelen of sproeien met een plantenspuit. Je handen even onderdompelen in water kan ook wel eens helpen.

Je kunt op deze manier laag voor laag de oven opbouwen.

Uiteindelijk wordt de hele koepel één gladde bol van leem.

Bij grote ovens (> 1.00 meter) kun je het bovenste deel van de koepel verstevigen met bijvoorbeeld kippengaas of jutte zakken. Je brengt het gaas of jutte aan op het leem en drukt deze lichtjes er in. Vervolgens dek je het gaas/jutte af met weer een laag leem. Op deze manier krijgt de koepel extra stevigheid.

Vervolgens worden alle bollen aangedrukt tot één gladde laag. Als je voelt dat de bollen te hard zijn geworden kun je de koepel besprenkelen met wat water en/of regelmatig je handen even onderdompelen in een emmer water.

Zaag uit een plaat hout de vorm van de deur die je wilt hebben. Zorg ervoor dat je deur breed genoeg is voor een pizza of ovenschaal. Maak de deur van je oven niet te hoog, anders trekt de hitte te snel uit je oven. Het is belangrijk dat de deur naar binnenvalt als je deze tegen de oven aan zet.

Vervolgens maak je met leem een rand rondom de deur. Haal daarna de deur weg.

Maak de rand rondom de deur dikker. De pijp voor deze oven heeft een diameter van 20 cm. Druk de pijp lichtjes in het leem boven de deur, zodat je weet hoe grote uitsparing je hier moet maken.

Met oude bakstenen kun je de ingang van de oven maken.

Plaats de pijp en nu is het moment aangebroken om het zand uit de oven te halen. Verwijder de deur en haal voorzichtig het zand uit de oven. Zet voor je gemak een kruiwagen neer waar je het zand zo in kunt schuiven. Let op: trek niet aan de natte kranten, maar laat deze zitten. De kranten worden vanzelf weggebrand bij het droogstoken van de oven.

Als al het zand er uit is kan de oven gelijk opgestookt worden. Zorg voor voldoende brandhout, zodat je gedurende een aantal uren kunt blijven stoken. Op deze manier hard de oven uit en bestaat er geen gevaar voor instorting.

De dag nadat deze oven gebouwd is hebben we gelijk een pizza feest georganiseerd. De oven is niet gaan scheuren en er werd met succes 80 pizza’s gebakken. Als je goed kijkt zie je dat er een extra laag stroleem is aangebracht op de oven. Deze laag dienst als extra isolatie en je kunt net zoveel lagen aanbrengen als je zelf graag wilt. Natuurlijk geldt: des te beter geïsoleerd, des te minder hout je nodig hebt.

Het pizza feest met dank aan de helden van www.hemelsepizza.nl.

Met dank aan Laurens van Zwol – de bouwer van deze pizza oven.

Uiteindelijk zijn er nog twee lagen met stroleem aangebracht om de oven extra te isoleren.

De pizza oven ruimte voor de workshop.

De pizza oven ruimte na de workshop. De wanden zijn gestuct met dezelfde leem die voor de oven is gebruikt. Op de achtergrond wordt druk gewerkt aan een barretje en een keukenblad waarop de pizza’s kunnen worden bereid.
Geweldig en heel leuk te volgen!
Wat mooi om te kunnen volgen, erg duidelijk..
fantastisch project, zelf zou ik ook zo een oven willen bouwen, ik heb op internet al wat rondgezocht en blijkbaar is er ook een gevarierd aanbod aan leem, welke leem zou ik best kunnen gebruiken?